بزرگترین معادن روباز ایران و معرفی روش های استخراج روباز معدن
کانسارهایی که به صورت گسترده در سطح زمین یا نزدیک به سطح زمین واقع شدهاند، «معادن روباز» هستند که به دلایل در دسترس بودن استخراج آنها با مزایای بیشتر با صرف هزینه کمتر همراه می شود. در جهان بین ۷۰ تا ۹۰ درصد معادن به صورت روباز هستند. بیشتر معادن در ایران روباز هستند و از سوی دیگر بیشتر معادن روباز در ایران در سطح کلاس جهانی به شمار میروند.
معادن روباز
کانسارهایی که در سطح زمین یا نزدیکی سطح زمین و در مناطق کمعمقی کمتر از ۱۵۰ متر قرار گرفتهاند و از گسترش قابل ملاحظهای برخوردارند، در اصطلاح «معادن روباز» گفته میشود.
امروزه در جهان بین ۷۰ تا ۹۰ درصد مواد معدنی همچون سنگ آهن، کانسنگ مس، زغال سنگ، آزبست، فسفات، بوکسیت و منگنز از معادن روباز استخراج میشوند. تقریبا تمام مواد ساختمانی و حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد زغال سخت و اورانیوم نیز از معادن روباز استخراج میشوند.
لیست شرکت های مهندسین طراح معادن روباز
لیست شرکت های پیمانکار معدنکاری روباز
مزایای معادن روباز
از آنجا که معادن روباز در سطح زمین و به سادگی در دسترس هستند، این معادن مزایای بیشتری نسبت به سایر دارند که عبارتند از:
- هزینه استخراج معادن روباز در مقایسه با معادن زیرزمینی بسیاری پایینتر است.
- به دلیل بهکارگیری ماشینآلات بارگیری و حمل که از قدرت و ظرفیت بسیاری برخوردار هستند، میزان استخراج در این معادن بسیار بالاست.
- ایمنی معادن روباز به دلیل روشنایی طبیعی در روز بالاست.
- به دلیل در دسترس بودن این معادن، امکان استخراج کانسارهایی با عیار پایین با هزینههای مناسب وجود دارد.
- در استخراج معادن روباز ضایعات مواد معدنی بسیار کمتر است.
بزرگترین معادن روباز ایران
ایران با وجود ۶۸ ماده شناخته شده معدنی یکی از کشورهای معدنخیز جهان محسوب میشود. از آنجایی که بیشتر ذخایر معدنی در ایران رخنمون سطحی دارند از این رو بیشتر معادن بزرگ ایران به شکل روباز هستند.
مشاهده مقاله معرفی معادن ایران
در ادامه به بزرگترین معادن روباز ایران که در رده نخستینهای خاورمیانه و حتی جهان نیز هستند به اختصار اشاره میکنیم:
معدن مس سرچشمه
معدن مس سرچشمه بزرگترین تولید کننده مس ایران، یکی از مجموعه های شرکت ملی صنایع مس ایران است که در استان کرمان واقع شده، یکی از بزرگترین معادن روباز مس دنیا و بزرگترین معدن روباز در خاورمیانه بهشمار میرود. ذخیره زمینشناسی معدن مس سرچشمه افزون بر یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تن «سنگ سولفوری» با عیار متوسط ۷/۰ درصد است.
معدن مس سونگون
معدن مس سونگون ورزقان واقع در استان آذربایجانشرقی نیز یکی از بزرگترین معادن روباز جهان بهشمار میرود. هماکنون بیش از 2 میلیارد تن ذخیره زمینشناسی و بیش از یک میلیارد تن ذخیره قابل استخراج در این معدن موجود است.
عناصر همراه کانسنگ این معدن طلا، نقره، مولیبدن و رینیوم و ... وجود دارد. سابقه معدنکاری در معدن سونگون به دو قرن پیش یعنی دوره قاجاریه بازمیگردد.
معدن سنگ آهن چادرملو
معدن سنگ آهن چادرملو واقع در قلب مرکزی ایران در استان یزد، به عنوان بزرگترین تولیدکننده کنسانتره سنگآهن در کشور، یک معادن روباز بهشمار میرود. ذخیره قابل استخراج معدن چادرملو به میزان ۳۲۰ میلیون تن است.
لازم به یادآوری است که معدن چادرملو در سال ۱۳۱۹ اکتشاف شده و تخمین زده شده که عمر این معدن ۱۰ سال دیگر به پایان میرسد.
معدن سنگ آهن گل گهر
معدن سنگ آهن گل گهر در نزدیکی سیرجان واقع در استان کرمان است. این معدن یکی از بزرگترین معادن روباز ایران بهشمار میرود. ذخیره احتمالی این معدن یک میلیارد تن و ذخیره قطعی ۲۱۹ میلیون تن است که برزگترین معدن سنگ آهن خاورمیانه محسوب میشود. هماکنون تولیدات حاصل از سنگ استخراجی این معدن سنگ آهن، کنسانتره سنگ آهن، گندله و سنگدانهبندی شده است.
معدن طلای موته
معدن طلای موته به عنوان یک معدن روباز، در نزدیکی روستای موته و نزدیک به شهرهای دلیجان و گلپایگان در استان اصفهان واقع شده است. این معدن طلا، دارای ۹ کانسار طلادار است. در حال حاضر به صورت سالانه ۲۰۰ کیلوگرم طلا از این معدن به دست می آید.
معدن سرب و روی انگوران
معدن سرب و روی انگوران واقع در استان زنجان است. این معدن روباز بزرگترین تولیدکننده سرب و روی ایران و همچنین بزرگترین معدن سرب و روی خاورمیانه بهشمار میرود. معدن سرب و روی انگوران دارای بخشهای روباز و زیرزمینی است که ذخیره بخش روباز آن حدود ۸ میلیون تن برآورد شده است.
انواع روش های استخراج معادن روباز
روشهایی که برای استخراج معادنی که کانسارهای آنها در سطح یا نزدیک سطح زمین قرار دارند، به کار گرفته میشوند، روشهای استخراج معادن روباز یا سطحی نام دارد.
در انواع روش های استخراج از معادن روباز، عملیات باطله برداری در فضای باز انجام میگیرد که البته این استخراج برحسب نوع ذخیره و شیوه استخراج به چند روش زیر انجام میگیرد:
روش روباز
در روش روباز استخراج به صورت پله ای صورت می گیرد و ایجاد پله ها تا عمقی که استخراج همراه با ضرر نباشد، انجام می گیرد. این روش بیشتر برای معادن سنگ آهن و مس و ذخایری که به صورت تودهای با عیار متوسط و کم هستند، طراحی می شود
در روش روباز مواد پس از برداشت به نقطهای دورتر از محل استخراج حمل شده و این مواد در آنجا دامپ میشود. در بیش از ۸۰ درصد معادن روباز سیستم بارگیری شاول سیستم حمل، کامیون و ماده منفجره است.
روش سطح برداری
روش سطح برداری که بیشتر در معادن زغال سنگ، بوکسیت و فسفات کاربرد دارد، با ایجاد برش جعبه گونه یا بلوکی انجام می شود. برای نمونه در معادن زغال سنگ ابتدا سطح را برمی دارند و پس از آن زغال سنگ را استخراج می کنند. در مرحله برش های بعدی به موازات برش اولیه زده خواهد شد
استخراج کواری
استخراج کواری بیشتر در معادن غیرفلزی مانند سنگ آهک، گرانیت و ماسه سنگ به کار گرفته می شود. این روش مانند روش روباز است که از مواد منفجره استفاده می شود، البته در این روش مواد منفجره برای خرد کردن به کار گرفته نمی شود، بلکه برای ایجاد سطح آزاد مورد استفاده قرار می گیرد.
روش هیدرولیکی
روش هیدرولیکی بیشتر برای معادن طلا و نقره به کار گرفته میشود که ارزش اقتصادی کانسار بالاست و بهکارگیری آن بستگی به موقعیت ذخیره معدنی دارد. این روش بیشتر برای استخراج فلزات قیمتی از کف دریاچهها و دریاها به کار گرفته میشود که استخراج آنها با روش سطحی ممکن نیست.
گردشگری از معادن روباز
یک معدن روبازی که دیگر ذخیره یا کانسار قابل استخراجی از جمله مواد معدنی، سنگها و کانی های قیمتی ندارد، به جای تبدیل شدن به یک مکان متروک می تواند محلی برای درآمدزایی باشد. با توجه به این موضوع بسیاری از کشورها پس از به اتمام رسیدن ذخایر معدنی در معدن روباز اقدام به ساخت دریاچههای مصنوعی یا استفاده از فضای اطراف معدن می کنند تا این محدودهای که ذخایر آن به اتمام رسیده است را تبدیل به یک منطقه گردشگری کنند.
برای نمونه دولت بلغارستان در یکی از معادن مس روباز خود که واقع در نزدیکی شهر مونتانا واقع شده است، اقدام به ایجاد یک دریاچه مصنوعی کرده است. استخراج مواد معدنی مس در این معدن در سال 1950 میلادی آغاز و در دهه 1980 میلادی نیز به پایان رسید. پس از اتمام معدن گودال عظیمی در محل معدن شکل گرفت که به «گودال برکلی» معروف شد. در حال حاضر این گودال با آب پر شده و به یکی از مقاصد گردشگری جذاب تبدیل شده است.