به جرات میتوان گفت امنیت مهمترین مقوله در صنعت، اقتصاد و جامعه هر کشوری به حساب می آید. در این مقاله نگاهی کوتاه به رابطه امنیت، معدن و معدنکاری از زاویه ایی متفاوت و با ذکر مثال هایی از تاثیر این موئلفه می پردازیم.

امنیت به صورت کلی در صنعت معدن و معدنکاری تعریف های مختلف و متفاوتی دارد، که میتوان به مقوله هایی از جمله: امنیت در اکتشاف، انفجار، استخراج، تجهیزات و ماشین آلات، حمل و نقل و غیره اشاره کرد. اکنون میخواهیم از زاویه ای دیگر و با نگاه کلی تریاین موصوع را بررسی کنیم: در اینجا به بررسی تاثیر امنیت در کشور و جامعه ای میپردازیم که با وجود دارا بودن منابع و معادن غنی متنوع به دلیل عدم ثبات و امنیت، صنعت معدن و معدنکاری تحت الشعاع قرار گرفته است.

اکتشاف، استخراج و فرآوری بهینه و قانونی معدن غیر از آنکه به علم، تخصص، تجهیزات، نیروی انسانی و غیره نیازمند است، باید بستر جامعه و کشور نیز از نظر امنیتی فراهم باشد تا بتوان در حوزه معدن و معدنکاری به رشد و جایگاه واقعی رسید. باید به این نکته توجه داشت که یک کشور صرف اینکه دارای معادن غنی،  متنوع و ارزشمندی است، نمیتواند در این حوزه به موفقیت برسد. به عنوان مثال کشور افغانستان دارای معادن بزرگی است که به دلیل شرایط خاص این کشور، جنگ داخلی و خارجی و ناامنی هنوز دست نخورده باقی مانده و یا از سوی دیگر استخراج بی رویه، غیر اصولی و غیر قانونی از این معادن، مانع رشد و ارتقاء پایدار این صنعت گردیده است.

نمونه این پدیده را میتوان در "ولایت غور" مشاهده کرد که غنی از معادن طلا، نقره، زغال سنگ، گچ، لاجورد و سنگ مرمر است، با این وجود، انفعال دولت افغانستان در راستای استخراج این معادن و اقدامات گروه طالبان و دیگر گروه های غیر دولتی برای استخراج غیر قانونی و بی رویه از معادن زغال سنگ و گچ این ولایت و صرف این منابع برای اهداف نظامی و گروهی خود، مانع از استفاده ی بهینه این ذخایر ارزشمند در راه توسعه، پویایی و پیشرفت افغانستان شده است. کنترل و مدیریت همین نمونه، میتوانست تمام نیازهای مواد سوختی این ولایت و اطراف آن را تامین کند. البته اقداماتی که به تازگی صورت گرفته و اقدامات دولت برای استخراج قانونی و بهینه این معادن با کمک از بخش خصوصی و شرکت های غیر دولتی مجاز، موجبات پیشرفت را تا حدودی فراهم کرده، اما عدم امنیت در این ولایت میتواند بزرگترین چالش برای این راهکار به حساب آید.

نبود امنیت کامل و پایدار در این کشور سبب گردیده که در زمینه اکتشاف نیز افغانستان در جایگاه واقعی خود نباشد و خیلی از منابع و معادن این کشور هنوز کشف نشده باشند زیرا شرکت ها و متخصصین داخلی و حتی خارجی انگیزه ای برای تلاش و بستن قرارداد اکتشافی ندارند.

اگر مراحل تحقیق و پیجویی، اکتشاف، استخراج و فرآوری معادن این کشور به صورت اصولی و قانونی و هدفمند انجام پذیرد، میتواند افغانستان را در جایگاه بسیار خوبی از نظر معدن و معدنکاری در جهان قرار دهد و حتی نیاز این کشور را به صنایع دیگر در جهت درآمد زایی کم رنگ تر کند. به عنوان مثال ذخایر معدن لیتیوم در افغانستان با تمام ذخایر نفت عربستان برابری کرده و فقط همین یک ماده معدنی با توجه به کاربرد کلیدی آن در جهان میتواند این کشور را به یکی از ثروتمند ترین کشورهای جهان مبدل کند. اما این ثروت ملی توسط نیروهای خارجی و گروه های غیر قانونی به تاراج رفته و عدم امنیت باعث شده که این موضوع به یک آرزوی دست نیافتنی برای افغانستان و مردمش مبدل گردد.

نویسنده: فرید لطفی