ظرفيت های معادن و صنايع معدنی برای جهش توليد و قطع وابستگی
بازوی پژوهشی مجلس در گزارشی به بررسی ظرفيت های معادن و صنايع معدنی كشور برای تکميل زنجيره توليد و قطع وابستگی در حوزه تأمين مواد، قطعات و ماشين آلات پركاربرد پرداخته است.
بررسی ظرفیت های کشور برای داخلی سازی و تکمیل زنجیره ارزش نشان می دهد که در هر سه حوزه مواد، ماشین آلات و محصولاد فولادی با ارزش افزوده بالا، طرح های نیمه تمام، امکانات و زیرساخت های لازم وجود دارند، اما به دلایل عمدتا سیاستی و مدیریتی، امکان هم افزایی ظرفیت ها و بهره گیری از آنها فراهم نشده است.
یکی از چالش های مهم در این حوزه، فقدان اطلاعات جامع و شفاف در زمینه نیازهای صنایع بالادست و پایین دست در خصوص محصولات مورد استفاده در پروژه های مرتبط با معادن و صنایع معدنی (موضوع ماده «4» قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی) است. این مسئله امکان بهره گیری نظام مند از ظرفیت شرکت های فناور و دانش بنیان داخلی را نیز سلب کرده است.
چالش دوم، وجود طرح های عمدتا نیمه تمامی است که به دلایل مختلف فنی و اقتصادی یا متوقف شده اند یا پیشرفت فیزیکی پایینی دارند و لازم است تا ضمن بازنگری این طرح ها توسط تیم های تخصصی متشکل از کارشناسان اجرایی مسئول، سازمان برنامه و بودجه و تشکل های تخصصی هر حوزه، منابع و ظرفیت های آنها برای رسیدن به اهداف تولید مورد استفاده قرار گیرد.
چالش سوم، معطل ماندن ظرفیت ها و امکانات موجود در کشور برای داخلی سازی و تکمیل زنجیره ارزش است که به دلایل مختلفی چون پیچیدگیهای اداری و مسائل مالی و مدیریتی، امکان استفاده از آنها فراهم نیست، به طوری که منابع و امکانات موجود که عمدتا با تسهیلات دولتی نیز شکل گرفته اند، بلااستفاده مانده است.
یافته های مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد، توجه به داخلی سازی مواد، قطعات و ماشین آلات یکی از الزامات تحقق جهش تولید در بخش معادن و صنایع معدنی است که نیازمند انجام اقداماتی سیاستی و اجرایی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت است. در همین راستا پیشنهاد شده است تا کمیته های ویژهای ذیل ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی با محوریت وزارت صنعت، معدن و تجارت که ساختار و وظایف آن با هدف داخلی سازی و تکمیل زنجیره ارزش محصولات مرتبط با حوزه معدن و صنایع معدنی تشکیل شود.
رصد نیازهای ارزی بخش های مرتبط با معادن و صنایع معدنی، شناسایی و آسیب شناسی ظرفیت های کشور برای داخلی سازی و تکمیل زنجیره ارزش، بازنگری طرح های توسعه ای با هدف تخصیص بهینه منابع و متوقف کردن طرح های بدون توجییه فنی و مالی، بسترسازی برای شکل گیری اکوسیستم های استارتاپی و بهره گیری از ظرفیت شرکت های فناور و دانش بنیان، حمایت از ایجاد کنسرسیوم های متشکل از بنگاه های حوزه معادن و صنایع معدنی با هدف هم افزایی ظرفیت ها و توانمندی های فنی، نیروی انسانی و سرمایه ای، رفع فوری موانع کوتاه مدت تولید برای فعال کردن ظرفیت های معطل مانده کشور و جهت دهی هدفمند منابع، حمایت ها و مشوق های دولتی با هدف داخلی سازی و تکمیل زنجیره ارزش از جمله وظایف این ستاد خواهد بود. با انجام اقدامهای لازم برای داخلی سازی و تکمیل زنجیره ارزش در حوزه های مذکور میزان صرفه جویی ارزی کشور در کوتاه مدت حداقل 250 میلیون دلار، در میان مدت حداقل 1 میلیون دلار و در بلندمدت حداقل 2 میلیارد دلار خواهد بود.