بررسی تأثیر توسعه معادن کم‌عیار بر آینده صنعت معدنکاری ایران: هزینه بی‌تصمیمی در معدن
ایران در آستانه‌ی یکی از مهم‌ترین بزنگاه‌های تاریخ معدنی خود قرار گرفته است. ذخایر پرعیاری که دهه‌ها پایه و پشتوانه‌ی تولیدات معدنی کشور بوده‌اند، امروز به مرز پایان نزدیک شده‌اند. آمار‌ها و شواهد می‌گویند که معادن بزرگ و شاخص کشور، که زمانی موتور محرک صنعت و اشتغال به شمار می‌رفتند، اکنون با افت محسوس عیار روبه‌رو هستند.
به گزارش می‌متالز، در چنین شرایطی، ادامه‌ی استخراج به روش‌های سنتی و اتکای صرف به ذخایر غنی گذشته، دیگر پاسخگوی نیاز‌های رو‌به‌رشد صنایع داخلی و بازار‌های صادراتی نخواهد بود.
«علیرضا قربانی» کارشناس ارشد فرآوری مواد معدنی، در همین باره هشدار می‌دهد: «بخش عمده‌ای از معادن بزرگ کشور که سال‌ها نقش محوری در تأمین مواد اولیه‌ی صنایع ایفا کرده‌اند، اکنون با افت عیار و افزایش هزینه‌های تولید مواجه‌اند. اگر چاره‌ای اندیشیده نشود، در آینده‌ی نزدیک شاهد کاهش جدی تولید خواهیم بود.»
ضرورت بازنگری در رویکرد معدنی کشور
کاهش عیار مواد معدنی، تنها یک مساله‌ی فنی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از گذار تاریخی در ساختار معدنکاری ایران است. تا دیروز، توسعه‌ی بخش معدن بر محور استخراج آسان و اقتصادی از ذخایر پرعیار متمرکز بود؛ اما امروز ناگزیر باید به سراغ معادن کم‌عیار برویم. این گذار، اگرچه پیچیده و پرهزینه است، اما راهی اجتناب‌ناپذیر برای استمرار حیات صنعتی و اقتصادی کشور به شمار می‌آید. قربانی معتقد است که تجربه‌ی جهانی نیز همین مسیر را تأیید می‌کند: «در بسیاری از کشور‌های معدنی پیشرفته مانند شیلی، استرالیا و چین، بهره‌برداری از ذخایر کم‌عیار سال‌هاست که به واسطه‌ی فناوری‌های نوین و مدیریت دقیق اقتصادی انجام می‌شود. ایران نیز باید این مسیر را با نگاهی راهبردی دنبال کند.»
فناوری، کلید ورود به عصر جدید معدنکاری
در دنیای امروز، بهره‌برداری از ذخایر کم‌عیار بدون تکیه بر فناوری‌های نوین امکان‌پذیر نیست. از فلوتاسیون پیشرفته و لیچینگ تحت فشار گرفته تا پایش هوشمند معادن از طریق سنجش از راه دور، همه و همه بخشی از ابزارهایی‌اند که آینده‌ی صنعت معدن را شکل می‌دهند. قربانی با تأکید بر اینکه «فناوری تنها گزینه‌ی باقی‌مانده برای تداوم استخراج اقتصادی است» می‌گوید: «در ایران نیز ظرفیت‌های قابل‌توجهی در حوزه‌ی دانش‌بنیان وجود دارد. چند شرکت داخلی موفق شده‌اند برخی از فناوری‌های فرآوری را بومی‌سازی کنند، اما برای رسیدن به مقیاس صنعتی، نیازمند حمایت‌های مالی و سیاستی بیشتری هستیم.»
نانوفناوری و افق تازه در فرآوری مواد معدنی
«سمیه مرادی» پژوهشگر نانوفناوری در صنعت معدن، نیز بر این باور است که آینده‌ی فرآوری مواد معدنی در گرو فناوری‌های نو است. او می‌گوید: «پیشرفت‌های چشمگیری در حوزه‌ی نانوفناوری و بیوفناوری حاصل شده که می‌تواند شیوه‌ی استخراج از ذخایر کم‌عیار را دگرگون کند. استفاده از نانوذرات در فرآیند لیچینگ باعث افزایش سطح تماس ماده معدنی و کاهش مصرف اسید می‌شود، و در روش‌های بیولیچینگ، باکتری‌های خاص می‌توانند عناصر مورد نظر را به روشی سبز و کم‌هزینه استخراج کنند.» به باور مرادی، این تحولات علمی اگر با سرمایه‌گذاری هدفمند و سیاست‌گذاری هوشمند همراه شود، ایران می‌تواند به یکی از بازیگران اصلی فناوری‌محور در فرآوری مواد معدنی تبدیل گردد.
حلقه مفقوده: پیوند صنعت و دانشگاه
یکی از محور‌های مشترک دیدگاه کارشناسان، نبود ارتباط مؤثر میان پژوهش و تولید است. مرادی با تأسف از «بی‌توجهی به ظرفیت دانشگاه‌ها» سخن می‌گوید: «طرح‌های متعددی در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور وجود دارد که در مرحله‌ی آزمایشگاهی موفق بوده‌اند، اما هیچ‌گاه به مرحله‌ی نیمه‌صنعتی و پایلوت نرسیده‌اند. اگر شرکت‌های معدنی، به ویژه در بخش خصوصی، روی این دانش سرمایه‌گذاری کنند، می‌توانیم فرآوری ذخایر کم‌عیار را کاملاً در داخل کشور بومی‌سازی کنیم.» این ضعف ارتباط، نه تنها موجب هدررفت دانش بومی می‌شود، بلکه چرخه‌ی نوآوری و توسعه‌ی فناوری را نیز کند می‌کند. در حالی که در کشور‌های پیشرو، تعامل نظام‌مند میان صنعت، دولت و دانشگاه‌ها، عامل اصلی جهش فناورانه در بخش معدن بوده است.
کم‌عیاری، تهدید یا فرصت؟
دیدگاه غالب در دهه‌های گذشته، نگاه تهدیدآمیز به معادن کم‌عیار بوده است. چنین معادنی از نظر اقتصادی جذاب تلقی نمی‌شدند و اغلب در سایه‌ی ذخایر غنی‌تر، کنار گذاشته می‌شدند. اما اکنون ورق برگشته است. ذخایر کم‌عیار نه تنها تهدید نیستند، بلکه می‌توانند به فرصتی استراتژیک برای توسعه‌ی منطقه‌ای و ملی تبدیل شوند. به گفته‌ی قربانی، «بیشتر این ذخایر در مناطقی واقع شده‌اند که از نظر توسعه اقتصادی ضعیف‌اند. راه‌اندازی واحد‌های فرآوری در همان مناطق، می‌تواند اشتغال پایدار ایجاد کند، از مهاجرت جلوگیری نماید و به توسعه‌ی متوازن کمک کند.»
آب، چالش حیاتی معادن کم‌عیار
یکی از چالش‌های مهم در توسعه‌ی معادن کم‌عیار، مصرف بالای آب در فرآیند‌های معدنی است. اما فناوری‌های نو، راه‌حل‌های موثری برای این معضل ارائه کرده‌اند. مرادی در این‌باره توضیح می‌دهد: «با به کارگیری مدار‌های بسته و فرآیند‌های خشک، می‌توان مصرف آب را به حداقل رساند. برخی شرکت‌ها در ایران نیز با موفقیت از این فناوری‌ها استفاده کرده‌اند و باید تجربیات‌شان مستندسازی شود تا سایر معادن نیز از آن بهره ببرند.»
سیاست‌گذاری هوشمند و نقش دولت
تحقق تحول فناورانه در معادن کم‌عیار بدون سیاست‌گذاری شفاف و حمایت‌گر ممکن نیست. دولت می‌تواند با طراحی مشوق‌های مالیاتی، اعطای تسهیلات ویژه، و ایجاد بستر تعامل میان شرکت‌های دانش‌بنیان و معادن، مسیر سرمایه‌گذاری را هموار کند. مرادی تأکید می‌کند: «وزارت صمت باید نقشه‌ی راه فرآوری ذخایر کم‌عیار را منتشر کند؛ نقشه‌ای که در آن اولویت مواد معدنی، مناطق هدف، و فناوری‌های مورد نیاز مشخص شده باشد. بدون چنین برنامه‌ای، سرمایه‌گذاری‌ها پراکنده و غیرهدفمند خواهند بود.»
از خام‌فروشی تا ارزش‌آفرینی
ایران سال‌هاست که از خام‌فروشی در حوزه‌ی معدن رنج می‌برد. در حالی که کشور‌هایی مانند استرالیا و کانادا توانسته‌اند با توسعه‌ی فناوری‌های فرآوری و زنجیره‌ی ارزش، از ذخایر کم‌عیار خود ثروت عظیمی بیافرینند، ما همچنان بخش عمده‌ای از مواد معدنی را بدون فرآوری صادر می‌کنیم. گذر از این چرخه، مستلزم تغییر نگرش از «استخراج» به «ارزش‌آفرینی» است؛ تغییری که نه در حرف، بلکه در برنامه‌های اجرایی، سرمایه‌گذاری و آموزش نیروی انسانی باید متجلی شود.
افق آینده: ایرانِ فناوری‌محور
با تمام چالش‌ها و کاستی‌ها، چشم‌انداز پیش رو امیدوارکننده است. ایران از ذخایر متنوع معدنی، نیروی انسانی متخصص، و ظرفیت علمی چشمگیری برخوردار است. اگر این منابع در قالب یک سیاست ملی هم‌افزا شوند، می‌توان آینده‌ی صنعت معدن را بازتعریف کرد. به گفته‌ی مرادی: «اگر از همین امروز گام برداریم، نه تنها وابستگی به صادرات خام را کاهش می‌دهیم، بلکه زنجیره‌ی ارزش را در داخل کشور کامل می‌کنیم. این همان مسیری است که ما را از اقتصاد خام‌محور به توسعه‌ی صنعتی پایدار می‌رساند.»
اکنون که ذخایر پرعیار ایران در حال پایان‌اند، انتخاب پیشِ روی ما ساده ولی سرنوشت‌ساز است: یا با تداوم نگاه سنتی، شاهد افول تدریجی صنعت معدن خواهیم بود، یا با پذیرش واقعیت کم‌عیاری و بهره‌گیری از فناوری، می‌توانیم آینده‌ای تازه برای این صنعت رقم بزنیم. «کم‌عیاری» اگر در گذشته به عنوان ضعف تلقی می‌شد، امروز می‌تواند نقطه‌ی آغاز بازآفرینی صنعت معدن ایران باشد. به‌شرط آن که با دانش، فناوری و اراده‌ای ملی همراه شود.
ذخایر پرعیار رو به پایان‌اند
علیرضا قربانی، کارشناس ارشد فرآوری مواد معدنی در ابتدای این گفت‌و‌گو با اشاره به محدودیت ذخایر پرعیار در کشور گفت: «بخش عمده‌ای از معادن بزرگ ایران که در دهه‌های گذشته پایه تولیدات معدنی بوده‌اند، اکنون با افت عیار روبه‌رو هستند و اگر برای جایگزینی آنها چاره‌ای اندیشیده نشود، با افت جدی تولید مواجه خواهیم شد.»
وی افزود: «در حال حاضر، بسیاری از معادن فعال، از نظر اقتصادی در آستانه زیان‌دهی قرار دارند. دلیل آن کاهش عیار ماده معدنی و افزایش هزینه‌های استخراج و فرآوری است. این شرایط ما را ناگزیر می‌کند که به سراغ ذخایر کم‌عیار برویم، البته با رویکردی فناورانه.»
توسعه معادن کم‌عیار، راهی اجتناب‌ناپذیر
این کارشناس حوزه معدن، توسعه بهره‌برداری از ذخایر کم‌عیار را یک راهکار استراتژیک دانست و گفت: «در اغلب کشور‌های معدنی دنیا، سال‌هاست که استفاده از معادن کم‌عیار با تکیه بر تکنولوژی و مدیریت دقیق اقتصادی در حال انجام است. ایران نیز باید به این سمت حرکت کند؛ چرا که آینده صنعت معدن کشور، وابسته به این منابع خواهد بود.»
وی ادامه داد: «به ویژه در حوزه مس، آهن و طلا، ذخایر کم‌عیار متعددی در کشور وجود دارد که به دلیل نبود تکنولوژی و سرمایه‌گذاری، تاکنون بهره‌برداری از آنها ممکن نبوده یا صرفه اقتصادی نداشته است.»
چالش‌های فنی و اقتصادی
قربانی در تشریح موانع توسعه معادن کم‌عیار توضیح داد: «بهره‌برداری از این نوع ذخایر نیازمند فرآوری‌های پیشرفته، مدیریت دقیق آب، و استفاده از فناوری‌هایی مانند فلوتاسیون پیشرفته، لیچینگ تحت فشار، و سنجش از راه دور در اکتشاف است.»
وی گفت: «از سوی دیگر، هزینه سرمایه‌گذاری اولیه در این حوزه بالاست؛ بنابراین بدون حمایت‌های دولتی، مشارکت بخش خصوصی به ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان، و تسهیل قوانین، این مسیر دشوار خواهد بود.»
نقش شرکت‌های دانش‌بنیان
او با تأکید بر ظرفیت شرکت‌های فناور داخلی در این عرصه اظهار داشت: «در سال‌های اخیر، چند شرکت دانش‌بنیان ایرانی توانسته‌اند با بومی‌سازی برخی فناوری‌های فرآوری، گام‌های خوبی بردارند. البته هنوز نیازمند حمایت مالی، ایجاد بازار مصرف تضمینی، و تعامل بیشتر با معادن هستیم.»
وی افزود: «اگر این شرکت‌ها بتوانند با معادن کم‌عیار وارد شراکت فنی و سرمایه‌ای شوند، یک زنجیره بهره‌وری جدید در کشور شکل خواهد گرفت. این دقیقاً همان الگویی است که در کشور‌های موفقی مانند شیلی، استرالیا و چین دنبال شده است.»
اثرات منطقه‌ای و اشتغال‌زایی
قربانی درباره تأثیر اجتماعی توسعه معادن کم‌عیار بر مناطق محروم گفت: «اغلب ذخایر کم‌عیار کشور در مناطقی هستند که از نظر توسعه اقتصادی ضعیف‌اند. راه‌اندازی چنین معادنی می‌تواند اشتغال غیرمتمرکز، رونق اقتصادی محلی، و جلوگیری از مهاجرت را در پی داشته باشد.»
وی ادامه داد: «به عنوان مثال، در استان‌هایی مانند خراسان جنوبی، سیستان‌وبلوچستان، و حتی بخش‌هایی از زنجان و کرمان، ظرفیت‌های مهمی وجود دارد که می‌تواند بستر اشتغال پایدار در قالب فعالیت‌های معدنی و خدمات وابسته باشد.»
لزوم اصلاح نگاه سیاست‌گذاران
این متخصص معدن با انتقاد از نگاه کوتاه‌مدت برخی سیاست‌گذاران اظهار داشت: «متأسفانه هنوز در برخی سطوح تصمیم‌گیری، توسعه معدن تنها با رویکرد صادرات ماده خام و ذخایر پرعیار تعریف می‌شود. این نگاه باید تغییر کند.»
وی افزود: «توسعه معادن کم‌عیار، نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، تدوین مشوق‌های مالیاتی، تسهیلات بانکی هدفمند، و ایجاد زیرساخت‌هایی مانند آب، برق، و راه دسترسی است. بدون این زیرساخت‌ها، انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری وجود نخواهد داشت.»
آینده امیدوارکننده با رویکرد فناورانه
در پایان گفت‌و‌گو، قربانی با نگاهی خوش‌بینانه به آینده اظهار امیدواری کرد: «اگر به توسعه معادن کم‌عیار نه به عنوان یک تهدید، بلکه به‌عنوان یک فرصت استراتژیک نگاه کنیم، می‌توانیم مزیت رقابتی تازه‌ای در صنعت معدن ایران ایجاد کنیم.»
وی گفت: «در شرایطی که بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته در حال حرکت به سوی استخراج عمقی، بازیافت مواد، و استفاده از ذخایر کم‌عیار هستند، ما نیز باید سهم خود را از آینده معدنکاری با رویکرد نوین تعریف کنیم. این مسیر اگرچه پرچالش است، اما با همراهی فناوری، دانش بومی، و حمایت حاکمیتی، کاملاً قابل تحقق خواهد بود.»
سمیه مرادی، پژوهشگر نانوفناوری در صنعت معدن در آغاز این گفت‌و‌گو گفت: «در کشور ما، توجه به ذخایر کم‌عیار اغلب در حاشیه مانده و بیشتر تمرکز روی معادن پرعیار بوده است. در حالی که با کاهش ذخایر پرعیار و افزایش نیاز‌های صنعتی، ناچار به بهره‌برداری از ذخایر کم‌عیار هستیم.»
وی افزود: «ایران از نظر تنوع مواد معدنی کم‌عیار، از جمله مس، طلا، آهن و عناصر نادر خاکی، ظرفیت قابل توجهی دارد. اما آنچه باعث توقف یا کندی بهره‌برداری شده، نبود فناوری‌های لازم برای فرآوری مقرون‌به‌صرفه است.»
نانوفناوری و روش‌های نوین
این استاد دانشگاه با اشاره به نقش فناوری در فرآوری ذخایر کم‌عیار توضیح داد: «در سال‌های اخیر، پیشرفت‌هایی در حوزه نانوفناوری و بیوفناوری صورت گرفته که می‌تواند انقلابی در استخراج عناصر از سنگ‌های کم‌عیار ایجاد کند.»
وی گفت: «برای مثال، استفاده از نانوذرات در فرآیند لیچینگ، باعث افزایش سطح تماس ماده معدنی با محلول و کاهش مصرف اسید می‌شود. یا در حوزه بیولیچینگ، باکتری‌های خاصی می‌توانند عناصر را به شکلی کاملاً سبز و کم‌هزینه استخراج کنند.»
انتقال دانش فنی، حلقه مفقوده صنعت
دکتر مرادی با ابراز تأسف از عدم پیوند صنعت و دانشگاه اظهار داشت: «یکی از مشکلات اصلی، عدم استفاده از ظرفیت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها در پروژه‌های صنعتی است. ما طرح‌های موفقی در آزمایشگاه داریم که به مرحله پایلوت نرسیده‌اند.»
وی افزود: «اگر شرکت‌های معدنی، به ویژه در بخش خصوصی، حاضر به سرمایه‌گذاری روی دانش بومی باشند، می‌توانیم فرآوری ذخایر کم‌عیار را در داخل کشور بومی‌سازی کنیم و از واردات فناوری‌های پرهزینه بی‌نیاز شویم.»
نگاه کوتاه‌مدت، مانع توسعه پایدار
این پژوهشگر حوزه معدن، با انتقاد از نگاه اقتصادی صرف به معدن گفت: «در بسیاری از معادن، تنها ذخایر پرعیار برداشت شده و باقی ذخایر کم‌عیار، رها می‌شود. این یعنی دورریز منابع و تضییع حقوق نسل آینده.»
وی ادامه داد: «اگر نهاد‌های حاکمیتی الزاماتی را برای استفاده از ذخایر کم‌عیار یا اجرای طرح‌های فناورانه تعریف کنند، شرکت‌ها هم به این سمت خواهند رفت. چون در حال حاضر، اولویت با سود فوری است نه توسعه پایدار.»
ضرورت ایجاد مراکز فرآوری منطقه‌ای
مرادی با تأکید بر لزوم ایجاد مراکز فرآوری منطقه‌ای گفت: «ذخایر کم‌عیار معمولاً در مناطق محروم یا دور از زیرساخت قرار دارند. ایجاد واحد‌های فرآوری در همان مناطق، هم از هزینه حمل‌ونقل می‌کاهد و هم اشتغال ایجاد می‌کند.»
وی افزود: «برای مثال، در خراسان شمالی و آذربایجان غربی، معادن متعددی با عیار پایین وجود دارد که اگر کارخانه‌های کوچک فرآوری در همان نزدیکی تأسیس شوند، هم بهره‌برداری مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد بود و هم توسعه منطقه‌ای محقق می‌شود.»
تأثیر فناوری در کاهش مصرف آب
دکتر مرادی در ادامه گفت‌و‌گو به اهمیت فناوری‌های کم‌آب در فرآوری اشاره کرد و گفت: «یکی از موانع جدی توسعه معادن کم‌عیار، مصرف بالای آب است. اما امروز با استفاده از مدار‌های بسته، بازیافت آب، و فرآیند‌های خشک، می‌توان این چالش را برطرف کرد.»
وی تصریح کرد: «شرکت‌هایی که از فناوری‌های نوین استفاده می‌کنند، موفق‌تر از سایرین عمل کرده‌اند. این تجربیات باید مستندسازی و الگوسازی شود تا شرکت‌های کوچک‌تر هم از آن بهره ببرند.»
سرمایه‌گذاری هدفمند و سیاست‌گذاری هوشمند
وی درباره نقش دولت در این مسیر گفت: «دولت باید سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری فرآوری را جذاب کند. این کار می‌تواند از طریق معافیت‌های مالیاتی، ارائه تسهیلات، و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان محقق شود.»
مرادی افزود: «همچنین لازم است که وزارت صمت، نقشه راه مشخصی برای فرآوری ذخایر کم‌عیار با تکیه بر فناوری منتشر کند. این نقشه راه باید شامل اولویت‌بندی مواد معدنی، مناطق مستعد، و فناوری‌های مورد نیاز باشد.»
افق آینده: ایران، بازیگر فناوری‌محور
در پایان این گفت‌و‌گو، دکتر مرادی با ابراز امیدواری نسبت به آینده گفت: «ایران می‌تواند با تکیه بر جوانان متخصص، دانش بومی، و اراده سیاسی قوی، به یکی از بازیگران اصلی فرآوری ذخایر کم‌عیار در منطقه تبدیل شود.» وی گفت: «اگر از همین امروز گام برداریم، نه تنها وابستگی به صادرات خام را کاهش می‌دهیم، بلکه زنجیره ارزش را در داخل کشور شکل می‌دهیم. این همان راهی است که ما را از خام‌فروشی به توسعه صنعتی واقعی می‌رساند.»
کلام آخر
اکنون که ذخایر پرعیار ایران به مرز‌های پایانی خود نزدیک شده‌اند و تکیه صرف بر استخراج سنتی دیگر پاسخگوی نیاز‌های اقتصادی کشور نیست، زمان آن رسیده است که نگاهی عمیق‌تر و راهبردی‌تر به مفهوم «کم‌عیاری» داشته باشیم. آنچه روزگاری به عنوان مانعی بر سر راه توسعه معدنکاری دیده می‌شد، امروز می‌تواند در پرتو فناوری، مدیریت دانش‌بنیان و سرمایه‌گذاری هدفمند، به نقطه قوت و مزیت رقابتی کشور در سطح منطقه و حتی جهان بدل شود.
پرونده پیش رو، با نگاهی جامع به ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل معادن کم‌عیار در ایران، به ما یادآوری می‌کند که توسعه در این حوزه نه یک گزینه اختیاری، بلکه ضرورتی ملی است. ذخایر کم‌عیار گسترده‌ای در نقاط مختلف کشور، از خراسان جنوبی و سیستان‌وبلوچستان گرفته تا آذربایجان غربی، کرمان و زنجان، سال‌هاست که به‌دلایل گوناگون مغفول مانده‌اند. این در حالی است که با اندکی دوراندیشی، می‌توان همین منابع را به محرک توسعه منطقه‌ای، اشتغال پایدار، و رونق صنعتی تبدیل کرد.
کارشناسان و متخصصانی که در این گزارش با آنها گفت‌و‌گو شده است، همگی بر یک نکته کلیدی تأکید دارند: گذار موفق به بهره‌برداری از معادن کم‌عیار، نیازمند تغییر رویکردی اساسی است؛ از اقتصاد رانتی به اقتصاد دانشی، از خام‌فروشی به زنجیره ارزش، و از سیاست‌گذاری کوتاه‌مدت به چشم‌اندازی بلندمدت و فناورانه. تجربه کشور‌های معدنی پیشرو همچون استرالیا، شیلی و کانادا نشان می‌دهد که حتی ذخایری با عیار پایین، با ابزار‌های نوین می‌توانند به ثروت‌آفرینی تبدیل شوند، به‌شرط آن‌که بستر لازم برای ورود فناوری، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، و تسهیل تعامل میان صنعت و دانشگاه فراهم گردد.
این مسیر البته بی‌چالش نیست. نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه بالا، کمبود زیرساخت در مناطق هدف، ضعف پیوند میان پژوهش و تولید، و نگاه سنتی در سیاست‌گذاری، همگی موانعی جدی‌اند. اما در برابر این چالش‌ها، مزایایی نهفته است که می‌توانند آینده معدن ایران را بازتعریف کنند: خودکفایی فناورانه، اشتغال گسترده در مناطق محروم، کاهش وابستگی به صادرات خام، و افزایش تاب‌آوری اقتصادی کشور در برابر تحریم‌ها و نوسانات جهانی.
اگر قرار است صنعت معدن در ایران، همچنان یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد مقاومتی باقی بماند، چاره‌ای جز عبور از محدودیت ذخایر پرعیار و ورود آگاهانه، مدبرانه و فناورانه به دنیای معادن کم‌عیار نداریم. این گذار، تنها با هم‌افزایی میان دولت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و نهاد‌های پشتیبان محقق خواهد شد.
در پایان باید گفت: کم‌عیاری، ضعف نیست؛ یک واقعیت است. اما اینکه از این واقعیت چگونه بهره ببریم، انتخاب ماست. انتخابی که می‌تواند ما را به سمت آینده‌ای روشن، پایدار و مبتنی بر ارزش‌افزوده در صنعت معدن رهنمون سازد. این انتخاب، امروز بر عهده ماست؛ فردا ممکن است دیگر فرصتی برای انتخاب نمانده باشد.
منبع: می متالز
