معادن؛ معضل بی پایان مردم روستای "علی‌بیگ" بردسکن
چند روز قبل بود که اهالی روستای علی‌بیگ از توابع بخش انابد شهرستان بردسکن برای آنچه معادن به سرشان آورده بود، اقدام به مسدود کردن جاده عبور کامیون‌های معدن از حاشیه روستا کردند.
مردم این روستا که بر اساس آخرین سرشماری ۹۰ خانوار بیشتر ندارد، می‌گویند به دلیل گرد و خاک ناشی از فعالیت معدن تمامی اهالی روستا به نوعی درگیر بیماری‌های مختلف شده‌اند.
یکی از اهالی گفت: ۱۵ سال قبل مقرر شده بود مسئولان معدن سالیانه حدود ۲ کیلومتر از جاده‌های روستا را آسفالت کنند اما نه تنها به این وعده عمل نشد بلکه کشاورزی، مراتع و دام‌های روستا همه از بین رفتند.
وی با بیان اینکه تاکنون هیچ کدام از پیگیری‌ها و شکایت‌هایی که داشته‌ایم به نتیجه نرسیده است، افزود: تمامی اهالی به دلیل گرد و خاک دچار مشکلات تنفسی و دیگر بیماری‌ها شده‌اند.
یکی دیگر از زنان اهالی روستای علی‌بیگ با اشاره به اینکه روزی نیست در روستا با معضل گرد و خاک مواجه نباشیم، بیان کرد: به دلیل نابودی مراتع برای چرای دام مجبوریم به دیگر مناطق برویم که همان مناطق هم با همین معضل مواجه‌اند.
وی بیان کرد: معدن منطقه موجب نابودی درآمدهای روستائیان به خصوص کشاورزی و دامداری شده است، از سویی کسی هم نیست که پیگیر وضع موجود باشد.
هر کدام از دردی می‌گویند که چندین سال است آزارشان می‌دهد، دنبال ایجاد تنش نیستند و می‌گویند بر اساس قانون باید سهم استخراج ماده معدنی از معادن به مناطق روستایی همجوار پرداخت و در عمران و آبادانی روستا خرج شود.
محلی‌های دیگر روستاها می‌گویند انفجارهای معادن در نقاط مختلف نه تنها باعث از بین رفتن مراتع کشاورزی و کارهای دامداری روستاییان شده بلکه آب آشامیدنی و هوا را نیز آلوده کرده است.
علیرغم اینکه صاحبان این معادن با فعالیت‌های کوه‌زدایی مواد معدنی ارزشمند این مناطق را به خصوص مس، طلا و کانی‌های دیگری که در مناطق محروم قرار دارند را از منطقه خارج می‌کنند اما برای اهالی روستاهای اطراف آن‌ها جز گرد و خاک و بیماری هیچ سودی دیگری ندارد.
حتی یک ریال از حقوق دولتی برای روستا هزینه نشده است
اهالی روستاهای «علی‌بیگ»، حدود ۱۰ سال است که به دنبال فعالیت معدن خواب خوش ندارند. اهالی این روستاها علیرغم همه دغدغه‌هایی که در زندگی روزمره دارند زمان زیادی را برای رسیدن به حق اصلی خود یعنی آرامش و داشتن محیط زیستی سالم و به دور از آلودگی سپری می‌کنند و این در حالی است که معتقدند این روزها از آن‌ها هیچ حمایتی نمی‌شود.
دهیار روستای علی‌بیگ در همین خصوص در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه گرد و غبار ناشی از فعالیت این معدن موجب نارضایتی و اعتراض اهالی روستا شده است، گفت: به دلیل گرد و خاک بسیار اصلاً امکان زندگی در منازل نیست.
علی غلامی همچنین با اشاره به اینکه در فصل گرم تابستان اصلاً امکان استفاده از کولر به دلیل وجود گرد و خاک نیست، بیان کرد: روستائیان حتی امکان استفاده از هوای آزاد را هم ندارند.
وی با بیان اینکه تردد کامیون‌ها و فعالیت سنگ‌شکن معدن مشکلات بسیاری را برای روستائیان به وجود آورده است، عنوان کرد: با توجه به اینکه معدن در مکانی جانمایی شده که در جهت غالب باد و به سمت روستا است به همین دلیل بیشترین گرد و خاک را در روستا داریم.
دهیار روستای علی‌بیگ همچنین افزود: به دلیل اینکه در این محل کاتد مس تولید دارند و از اسید استفاده می‌شود، عملاً بوی این ماده شیمیایی موجب نگرانی و اعتراض اهالی شده است، البته برای بررسی وضعیت موجود فرماندار و دادستان شهرستان در محل روستا حضور پیدا کردند.
وی با بیان اینکه مقرر شد مشکلات محیط زیستی از سوی اداره مربوطه پیگیری و مسیر تردد کامیون‌ها برای کاهش گرد و خاک آسفالت شود، گفت: متأسفانه تاکنون از حقوق دولتی معدن حتی یک ریال برای روستا هزینه نشده است.
غلامی خاطرنشان کرد: متأسفانه گرد و خاک ناشی از فعالیت معدن عملاً محصولات کشاورزی روستا را نابود نموده است، حتی در ۱۰ سال قبل که معدنی در روستا فعالیت نداشت بالغ‌بر ۱۰ هزار رأس دام سبک داشتیم که اکنون به کمتر از هزار رأس رسیده است.
دهیار روستای علی‌بیگ با اشاره به اینکه تمامی مراتع روستا از بین رفته است، گفت: باغات روستا به دلیل گرد و خاک شدید به مرور در حال از بین رفتن هستند و تا چند سال آینده محصولی نخواهیم داشت.
وی با بیان اینکه خودروهای سبک معدن از داخل روستا و خودروهای سنگین از پشت روستا تردد دارند، خاطرنشان کرد: چند روز قبل اهالی روستا به نشانه اعتراض مسیر کامیون‌ها را مسدود کردند.
غلامی با اعلام اینکه روستای علی‌بیگ دارای ۹۰ خانوار با جمعیتی حدود ۳۲۰ نفر است، گفت: از مسئولان انتظار داریم از حقوق دولتی معدن برای عمران و آبادانی روستا هزینه کنند، متأسفانه علیرغم پیگیری‌ها اما هنوز مبلغی اختصاص نیافته است.
وی بیان کرد: اگرچه هنوز از تأثیر اسیدی که استفاده می‌شود در منابع آبی موردی گزارش نشده اما قطعاً طی ۴ تا ۵ سال آینده بر منابع آبی تأثیر خود را خواهد گذاشت.
حقوق دولتی معادن ۷۷ میلیارد تومان است
در حالی دهیار روستای علی‌بیگ از اینکه تاکنون هیچ مبلغی از محل حقوق دولتی معادن به این روستا اختصاص نیافته گلایه‌مند است اما رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت بردسکن می‌گوید پارسال حقوق دولتی معادن شهرستان حدود ۷۷ میلیارد تومان بوده است.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت بردسکن هم در همین خصوص به ایسنا گفت: مواد اولیه کارخانه کنستانتره که در نزدیکی روستای علی‌بیگ احداث شده از معدن که در فاصله ۴۰ کیلومتری قرار دارد، تأمین می‌شود.
سید حسین هاشمی با بیان اینکه مسیر تردد کامیون‌های کارخانه با روستای علی‌بیگ حدود ۲.۵ تا ۳ کیلومتر مسیر مشترک دارد، افزود: کمترین میزان فاصله راه مدنظر با روستا ۶۰۰ متر است.
وی عنوان کرد: بر اساس پیگیری‌های صورت گرفته مقرر شد در مهلت زمانی مقرر مسیر تردد کامیون‌ها توسط خود بهره‌بردار معدن و کارخانه برای کاهش گرد و خاک آسفالت شود.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت بردسکن خاطرنشان کرد: تمامی معادن منطقه قبل از شروع فعالیت، مجوزهای مورد نیاز را از دستگاه‌های مرتبط دریافت کرده‌اند و کارشان طبق قانون است و اگر تخلفی صورت گیرد بر اساس قانون توسط دستگاه‌های متولی برخورد می‌شود.
وی گفت: اغلب راه‌های روستایی همجوار معدن آسفالت نیستند اما هر هفته یا ۱۰ روزی توسط خود معادن جاده‌ها تیغ‌زنی و بعضاً آب‌پاشی می‌شود، ضمناً معادن شهرستان در هر زمینه‌ای که بتوانند به روستاهای همجوار معدن کمک می‌کنند.
هاشمی ادامه داد: حقوق دولتی معادن شهرستان بردسکن پارسال حدود ۷۷ میلیارد تومان بوده است که حدود ۵۰ درصد این مبلغ وصول شده است، اما تخصیص سهم شهرستان توسط کمیته برنامه‌ریزی شهرستان در قالب پروژه تصویب شده و پس از تأیید سازمان مدیریت و برنامه استان، مبلغ توسط همین سازمان به حساب دستگاه متولی اجرا کننده پروژه و با نظارت فرماندار واریز می‌شود.
رئیس و اداره صنعت، معدن و تجارت بردسکن خاطرنشان کرد: اگر معادن حقوق دولتی خود را پرداخت نکنند عملاً از ادامه فعالیتشان جلوگیری خواهد شد، میزان حقوق دولتی نیز بر اساس پروانه بهره‌برداری و میزان برداشت مواد معدنی مشخص می‌شود و اگر بیش از پروانه برداشت شود علاوه بر حقوق دولتی جریمه هم باید پرداخت کنند.
کاشت ۱۰۰۰ درخت در اطراف روستا
برای روشن شدن ابعاد اعتراضات اهالی روستای علی‌بیگ و وضعیت فعالیت معدن یاد شده و آگاهی از مطالبات مردم این منطقه به سراغ فرماندار شهرستان رفتیم، فرماندار بردسکن نیز در همین خصوص به ایسنا گفت: با توجه به اینکه یک معدن در مسیر روستای علی‌بیگ قرار دارد و از سویی اهالی روستا در این خصوص اعتراضاتی داشتند شخصاً و با حضور تمامی مدیران ادارات مرتبط در محل حضور یافتم.
علی دهقان‌زاده، گفت: پس از برگزاری جلسه‌ای چند ساعته با مردم، نقاط قوت و ضعف بررسی و مقرر شد تیم کارشناسی شده‌ای با حضور مسئولان شهرستان و روستا تشکیل و تمامی مسائل دسته‌بندی و احصاء شوند.
وی با بیان اینکه در همان جلسه دستور رفع دو مشکل مربوط به برق و آب روستا داده شد، افزود: روستاهایی که در مسیر معادن هستند به طور جد و قاطع تلاش می‌شود تا مشکلاتشان رفع شود.
فرماندار بردسکن همچنین در خصوص حقوق دولتی معادن شهرستان گفت: اگرچه از محل حقوق دولتی در سال ۱۴۰۰ رقم بسیار ناچیزی از سوی سازمان برنامه و بودجه به شهرستان تخصیص یافت و در مسیر روستاها هزینه شد، اما برای امسال رقمی هنوز به شهرستان اختصاص نیافته است.
وی با اشاره به اینکه حقوق دولتی که از معادن بر می‌گردد برای نیازهای مردم روستاها در بخش توسعه زیرساخت‌ها هزینه خواهد شد، اظهار کرد: اگر به دلیل فعالیت معادن خسارتی به روستاها وارد شود موظف به رفع آن هستند که در روستای علی‌بیگ مقرر شد تا ابتدای تابستان سال آینده مسیر ۳ کیلومتری آسفالت و در پایان امسال نیز ۱۰۰۰ اصله درخت در مجاورت روستا و محل تردد ماشین‌های معدن برای کاهش گرد و خاک کاشته شود.
این روزها زخم معادن بر پیکره زندگی مردم مناطق روستایی شهرستان بردسکن عمیق شده و آن‌ها از بی‌عدالتی و عدم توجه به سهم‌شان از درآمدهای میلیاردی معادن گلایه دارند.
معادن با وجود فوایدی که برای شهرستان دارد، نارضایتی مردم روستاها را موجب شده و امروزه برای رضایت شهروندان و جلوگیری از نابودی محصولات کشاورزی باید اقدامات جبرانی در پیش گرفته شود که تنها با توجه ویژه مسئولان محقق می‌شود.
اگرچه خسارات معادن به بخش‌های مختلف از جمله منابع طبیعی، محیط‌زیست و به خصوص روستاها زیاد و جبران‌ناپذیر است، اما شاید اختصاص همان یک درصد حقوق دولتی معادن به مناطقی که معدن در آن قرار گرفته مرهمی بر زخم ایجاد شده بر پیکر بسیاری از روستاها و مناطق شهرستان بردسکن باشد.
منبع: ایسنا
