ماشین الات سرمایه ای، نماد توسعه ملی

ماشین آلات سنگین ابتدایی ترین و اساسی ترین نیاز برای توسعه و اجرای همه نوع پروژه های عمرانی در جهان است، به طوری که بدون وجود این دست از ماشین آلات قادر به انجام پروژه های عمرانی همچون راهسازی، ریلی، ساختمانی ، سد سازی ، آبرسانی ، اکتشاف ، استخراج ، معدنی و در نهایت توسعه کشور نخواهیم بود. 

تکنولوزی ماشین آلات سنگین در حال توسعه و پیشرفت است. تولیدکنندگان این دست از ماشین آلات در پی افزایش میزان بهره وری در آنها هستند، تا به این ترتیب در سایه این ارتقا کیفی و تکنولوژیکی، علاوه بر راندمان بالاتر، کاربری ساده تری نیز داشته باشند. گفتنی است که این ارتقای تکنولوژیکی در کلیه بازارهای این ماشین آلات از جمله ایران به خوبی مشهود است.

ما نمی توانیم پروژه ای خصوصا" معدنی را بدون این ماشین آلات پیش ببریم، افزون بر اینکه کیفیت و کمیت کارها کاملا وابسته به نوع ماشین آلاتی است که در استخراج معدن مورد استفاده قرار می گیرد. متاسفانه عدم بهره گیری از ماشین آلات مناسب و کارآمد ، زمان اجرای بسیاری از پروژ ههای معدنی را بسیار طولانی و پر هزینه کرده است. 

تجربه نشان داده که افزایش سهم بخش خصوصی در صنایع مختلف راهکار مناسبی به منظور دستیابی به توسعه در همه کشورهای صنعتی موفق بوده است. در عین حال پشتیبانی مستقیم دولت، کنترل درآمد نفتی و برخورداری از بزرگترین طیف مشتری در حوزه کالا و خدمات، نیازمند تدوین و تصویب قوانین و مقررات مناسب و عبور از موانع موجود با استفاده از ابزارهای قانونی است. به اعتقاد اینجانب قوانین باید به گونه ای تدوین شوند که بخش خصوصی قادر به پیاده سازی موفق آن در حوزه های اجرایی باشد و انجمن دروازه ای به سوی تحقق این فرایند است. 

همانند کلیه صنایع دیگر، تولید ماشین آلات سنگین می تواند نقش بسیار حیاتی در کارآفرینی و مهمتر از آن در استقلال تکنولوژیکی کشور ایفا کند. اشتغالزایی، جلوگیری از خروج ارز و کمک به توسعه پایدار  بخشی از مزایای تولید داخل است اما به هر حال گسترش این صنعت نیز مانند هر توسعه صنعتی و تجاری دیگری به مطالعه بازار و امکان سنجی تولید ماشین آلات سنگین به صورت مقرون به صرفه و اقتصادی نیاز دارد و این مطالعات باید بسیار دقیق و کارشناسانه صورت گرفته و مورد تایید قرار گیرند. 

متاسفانه در حال حاضر تأمین و عرضه ماشین آلات بسیار محدود و واردات تجهیزات با تکنولوژی جدید به آسانی در دسترس نبوده و در بسیاری موارد بدلیل کمبود اطلاعات، با مقاومت متقاضی در پذیرش تکنولوژی جدید مواجه می شویم.

به نظر می رسد فعالین صنعت ماشین آلات سنگین در حوزه های تولید و واردات مشکلات مشابه زیادی دارند که عمده آنها ناشی از تحریم های اعمال شده است. در حقیقت اعمال تحریم ها، واردات کالا را به شدت محدود کرده و همین مساله تاثیر مستقیم و غیر قابل انکاری بر افزایش قیمت ماشین آلات گذاشته است و در نتیجه افزایش بهای ماشین آلاتی با برندهای مرغوب و معروف، سبب شده که واردات ماشین آلات بی کیفیت نو و مستعمل در کشور بیشتر از هر زمان دیگری مورد استقبال قرار گیرد. 

واردات ماشین آلات مستعمل خارجی به کشور در حالی با تعرفه پایین و بدون نیاز به داشتن استاندارهای لازم و نمایندگی مجازداخلی به صورت بی رویه و بدون شرایط خاصی ادامه پیدا می کند که اکثر کشورهای دنیا که نوعا تولید کننده این محصولات هم نیستند شرایطی برای ورود این گونه محصولات همچون کیفیت ، دارا بودن استاندارد های روز دنیا و عدم گذشت بیش از یک سال از زمان تولید آن را تعیین نموده اند ولی با کمال تاسف در کشور ما نظارت خاصی بر واردات این گونه تولیدات صورت نمی گیرد و دروازه های واردات بر روی محصولات فاقد کیفیت و بدون خدمات پس از فروش باز است.

آنچه مسلم است واردات ماشین آلات مستعمل معدنی ضربه جدی هم  بهره وری از معادن و ماشین آلات در نیمه دوم عمر خود ( بعد از 5 سال اول کارکرد )که هزینه بر می شوند و از این رو هزینه نگهداری سنگینی بر مصرف کننده تحمیل می کنند .

80 درصد هزینه نگه داری این ماشین ها در نیمه دوم کارکرد آنان است در حالیکه در نیمه اول عمر، این ماشین ها تنها 20 درصد مجموع هزینه نگه داری یک ماشین را به خود اختصاص می دهد و این در حالیست که ورود ماشین آلات با 10 سال عمر نیز مجاز شناخته شده است.سوخت بالا و آلودگی زیست محیطی این ماشین آلات از دیگر معضلات قابل توجه می‌باشد. 

جلوگیری از ورود ماشین آلات مستعمل به کشور دست آوردهایی به همراه خواهد داشت که در زیر به چند نمونه از آن اشاره میکنم: 

جلوگیری از خروج ارز از کشور

جلوگیری از تبدیل شدن بیشتر کشور به قبرستان ماشین آلات فرسوده و مستعمل  

تسریع در نوسازی ناوگان ماشین آلاتی که در استخراج و حمل مواد معدنی کشور بکار می روند.

حفظ محیط زیست و کاهش مصرف سوخت با جلوگیری از ورود ماشین آلات و موتورهای مستعمل

افزایش تولید داخلی و کاهش هزینه ها و قیمت تمام شده محصولات بنفع پروژه‌‎های معدنی

افزایش راندمان در پروژه های معدنی و کاهش تاخیرات ناشی از بکارگیری دستگاههای فرسوده و یا مستعمل وارداتی بهره برداری کامل از ظرفیت موجود 

با توجه به موارد ذکر شده میتوان گفت وضعیت موجود نیازمند عزم ملی و ارائه راهکارهایی جهت کنترل واردات این محصولات است .

حال با توجه به تعدد مارک های مختلف ماشین آلات سنگین در کشور و با علم به این مطلب که خرید این ماشین آلات به دلیل قیمت و ارزش بسیار بالای آنها عمدتا به عنوان سرمایه گذاری بلند مدت محسوب می شود، دولت باید در  تسهیل روند واردات قطعات جهت حفظ و نگهداری ماشین آلات موجود  ( برندهای معتبر ) نقش موثری داشته باشد.

به علاوه حمایت دولت از فعالین این صنعت و ایجاد راهکارهای مناسب به ویژه حذف قوانین و مقررات غیرضروری می تواند زمینه را تا اندازه ای برای گذر از موانع موجود فراهم کند. وضع تعرفه های منطقی وهدفمند نیز یکی دیگر از ابزارهای کمکی در راستای کاهش هزینه هایی است به شرکت های فعال حوزه معدن تحمیل کرده است. در این بخش و به جهت ممانعت از ورود ماشن الات مستعمل و قراضه باید تعرفه های بالاتری نسبت به ماشین الات نو وضع گردد که متاسفانه شاهد چنین منطق تعرفه ای نمی باشیم.

یکی دیگر از راهکارهای موجود شفاف سازی قوانین و مقررات تجارت برای وارد کنندگان ایرانی در حوزه ماشین آلات سنگین است که حمایت اتاق بازرگانی نیز قطعا در این حوزه راهگشا خواهد بود. 

انجمن تولید کنندگان و وارد کنندگان ماشین آلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی بر این باور است که یکی از پارامترهای مهم برای برنامه ریزی و تصمیم گیری استراتژیک خصوصا" در صنایع معدنی ، آمار و اطلاعات صحیح و به روز شده است که می تواند همچون فانوسی در شب تاریک ما را به سر منزل مقصود راهنمایی نماید.

بانک جامع معدن و صنایع معدنی نیز توانسته است در این خصوص گامهای موثری بردارد که انتظار می رود با جمع‌‎آوری اطلاعات و آمار دقیق از بخشهای مختلف صنایع معدنی خصوصا" ماشین آلات سنگین کمک شایانی به دست اندر کاران این صنعت نماید.